شناسنامه جلسه
- عنوان جلسه: جلسه پنجم – آشنایی با گیاهان
- ابزارهای کمک آموزشی:
- زمان تقریبی:
- کارگاه: کارگاه گستره آفرینش
.
.
گیاه چیست؟
.
گیاهان موجودات زنده ای هستند که در زندگی ما انسانها خیلی تاثیر دارند.
.
کوچکترین روئیدنی که در باغچه یا گلدان می‌بینید تا درختان خیلی بزرگ در پارکها و جنگلها، همگی گیاه هستند.
.
گیاهان برای تهیه غذای خود از نورخورشید، آب وهوا استفاده می‌کنند.
.
می توان گفت که فرق عمده میان گیاهان و جانوران آن است که
.
گیاهان در جایی ثابت هستند در حالی که تقریباٌ همه جانوران با نیرو و اراده خود حرکت می کنند.
.
.
بیشتر گیاهان خوراک خود را از هوا، نور خورشید و آب می گیرند.
.
.
گیاهان جزئی جداناپذیر از زیست بوم انسانها و حیوانات هستند و از این رو توجه و مراقبت از آنها وظیفه ماست.
.
.
گياه موجود زنده اي است كه از فرایند فتوسنتز استفاده می کند.
.
فرايندي كه در آن انرژي ناشي از نور خورشيد به انرژي شيميايي (غذا) تبديل مي شود.
.
.
به کمک گیاهان برای آدمی خوراک، پوشاک و پناهگاه، یعنی مهمترین نیازهایش فراهم می شود.
.
ما از داروهایی که از گیاهان ساخته می شود و یا مستقیماٌ از خود گیاهان دارویی ،بهره می بریم.
.
به علاوه از گیاهان در مصارف زیبا سازی و لذت بخش کردن زندگی استفاده می شود.
.
.
گياهان از نظر اندازه، شكل و نوع محيطي كه در آن زندگي مي كنند بسيار با هم متفاوتند.
.
.
بسیاری از مردم به پرورش ونگهداری گیاهان در محل زندگی خود علاقمندند.
.
.
بخش های مختلف گیاه چه هستند؟
.
ریشه ها
.
ریشه ها مانند نی‌هایی هستند که آب و مواد معدنی را از خاک جذب می کنند.
.
ریشه ها به ثابت نگه داشتن گیاه در خاک کمک می کنند به طوری که گیاه سقوط نمی کند.
.
ریشه ها همچنین غذای اضافی را برای استفاده در آینده ذخیره می کنند.
.
ساقه ها
.
ساقه ها ازگیاه پشتیبانی می‌کنند. آنها مانند سیستم لوله کشی گیاه عمل می کنند.
.
یعنی آب و مواد مغذی را از ریشه ها به بخش های دیگر گیاه هدایت می‌کنند و غذا را نیز به شکل گلوکز از برگ ها به بخش های دیگر گیاه منتقل می‌کنند.
.
ساقه ها ممکن است مانند ساقه نرم و خم شدنی یک گل آفتاب گردان باشند یا مانند تنه یک درخت بلوط، چوبی باشند.
.
برگ ها
.
بیشتر غذای گیاهان در برگ هایشان ساخته می شود.
.
برگ ها طراحی شده اند برای این که گیاه از طریق آنها نور خورشید را به دام بیندازد.
.
گیاه از نور خورشید استفاده می کند تا غذا را طی فرایندی به نام فتوسنتز بسازد.
.
گل ها
.
گل ها ، بخش تولید مثل بیشتر گیاهان هستند.
.
گل ها شامل گرده ها و تخم های ریزی به نام تخمک هستند.
.
بعد از گرده افشانی گل و باروری تخمک، تخمک در داخل یک میوه ایجاد می شود.
.
میوه
.
میوه پوششی را برای دانه یا تخم فراهم می کند.
.
میوه می تواند گوشتالو باشد مثل یک سیب یا سخت باشد مثل آجیل.
.
دانه ها یا تخم ها
.
تخم ها گیاه جدید را در خود دارند. تخم ها در میوه تشکیل می شوند.
.
دانشمندان عقیده دارند که بیش از ۳۵۰۰۰۰ گونه و نوع گیاه شناخته شده اما هنوز بسیاری از گیاهان ناشناخته مانده اند.
.
کوچکترین گیاه دیاتوم می باشد که تنها با میکروسکوپ می توان آن را دید.
.
حتی ممکن است یک قطره آب بیش از ۵۰۰ دیاتوم در خود شناور داشته باشد.
.
.
بزرگترین گیاه زنده دنیا، درخت سکویا می‌باشد که بیش از ۹۰ متر بلندی وبیش از ۹ متر پهنا دارد.
.
.
گیاهان را میتوان تقسیم کرد به:
.
گیاهان یک ساله
.
گیاهان دو ساله
.
گیاهان چند ساله
.
گیاهان یک ساله
.
گیاه یك ساله گیاهی است كه دریك فصل رشد، چرخه ی زندگی خود را تكمیل كرده و سپس از بین می رود.
.
در واقع همه ی گیاهان یك ساله، علفی هستند مثل لوبیا، آفتابگردان و …
.
.
گیاهان دو ساله
.
گیاهان دوساله گیاهانی هستند كه برای تكمیل چرخه ی زندگی خود دو دوره ی رویشی را طی می كنند.
.
این گیاهان در اولین دوره ی رویشی، ریشه و ساقه ایجاد می كنند.
.
در دومین دوره رویشی ، گیاه ازمواد ذخیره ای برای تولید محور گل استفاده می كند و تولید میوه و دانه كرده و سپس از بین می رود.
.
نمونه ی گیاهان دوساله هویج، جعفری و پیازها هستند.
.
.
گیاهان چند ساله
.
گیاهان چند ساله به گیاهانی اطلاق می شود که چند سال به زندگی خود ادامه می دهند.
.
بسیاری از گیاهان علفی شبیه ( داودی، نرگس و زنبق زرد) و همه ی گیاهان چوبی چند ساله اند.
.
اغلب گیاهان چند ساله در طول عمر خود چندین مرتبه به بار می نشیند.
.
.
نوع دیگر تقسیم بندی گیاهان
.
امروزه گياهان را بر اساس داشتن يا نداشتن آوند طبقه بندي مي كنند.
.
آوندها مسير حركت مواد مختلف در گياهانند.
.
۱- گیاهان بدون آوند وبدون دانه مثل خزه ها
.
خزه ها ، ریشه – ساقه وبرگ واقعی ندارند و در جاهای مرطوب زندگی می کنند.
.
خزه ها رشته هاي باريكي دارند كه به جاي ريشه عمل مي كند.
.
خزه ها اجزاي كوچك و سبز و برگ مانندي دارند كه دور بخشي به شكل ساقه قرارگرفته اند.
.
خزه ها هميشه به طور گروهي مي رويند و نمي توان آن ها را به صورت تنها يافت.
.
انواع مختلفي از خزه ها در گيلان و مازندران در جنگل ها و روي تنه بعضي از درختان وجود دارند.
.
.
۲-گیاهان بدون دانه مثل سرخس
.
سرخسها گياهان برگداري هستند که يک تنه اصلي دارند که به چندين ريشه و ساقه و برگ و شبکه اي از لوله ها، يعني دستگاه آوندي تقسيم مي شوند.
.
(دستگاه آوندي: تمام قسمتهاي گياه را به يکديگر ارتباط مي دهد و آب و غذا به آنها منتقل مي کند.)
.
سرخسها به صورت بوته ها، گياهان خزنده شبيه به درخت انگور، يا حتي به صورت درختان رشد مي کنند.
.
سرخس ها مخصوص مناطق مرطوبند.
.
.
۳-گیاهان آوند دار دانه دار
.
۱/۳ گیاهان مخروط دار مثل کاج وسرو
.
در گیاهان مخروط دار دانه ها روی پولک مخروطها قرار دارند.
.
.
۲/۳ گیاهان گل دار مثل اکثر گیاهان
.
در گیاهان گل دار، دانه در داخل میوه پنهان است.
.
.
.
یکی از مفیدترین گیاهان که نقش بسیار زیادی در زندگی همه موجودات دارد درخت است.
.
درخت تنها گیاه چوبی است.
.
.
درخت یکی از زیباترین نشانه های خلقت و جلوه ای از قدرت بزرگ خداوند است.
.
درخت یکی از با دوامترین گیاهان است که با رشد کردن ساقه یا تنه از برگها نگهداری می کند.
.
.
زندگی هزاران نوع جاندار به حیات درخت گره خورده است.
.
.
چند نوع درخت با هم ببینیم.
.
.
اجزای تشکیل دهنده درخت عبارتند از: ریشه ها، ساقه ها، شاخه ها،شاخچه ها وبرگها
.
.
گونه های کمی از درختان بیش از ۱۰۰ متر قد می کشند وبرخی چند هزار سال عمر می کنند.
.
.
درخت هرچه بزرگتر وبلندتر باشد سن بیشتری دارد.هرچه عمر درختان بیشتر باشد ارزش آنها بالاتر است.
.
.
پس باید مواظب درختان باشیم مخصوصا آنها که سن بیشتری دارند.
.
.
ریشه های درخت که عموما درون زمین قرار دارند آب و مواد غذایی را از خاک جذب می کنند.
.
.
درختان به دو دسته خزان کننده وهمیشه سبز تقسیم می شوند.
.
.
بسیاری از پیامبران و امامان معصوم ما کشاورز و باغدار بوده اند.
.
.
امام صادق علیه السلام :
.
شش چیز است که پس از وفات مومن به او ملحق می شود و ثوابش به او می‌رسد.
.
یکی از آنها کاشتن درخت است.
.
به نظر شما درختان چه فوایدی دارند؟
.
.
مهمترین فایده‌های درختان
.
۱- حفظ منابع آبی
.
ریشه درختان موجب افزایش نفوذ پذیری خاک می شود وشاخ وبرگ درختان نمی‌گذارند نور مستقیم به زمین برسد.
.
آنها جلو تبخیر آب را می‌گیرند.
.
.
۲-پاکیزگی هوا
.
درختان گرد و غبار و هوای آلوده را جذب کرده وبه ما اکسیژن تحویل می دهند.
.
.
۳- افزایش سلامت روانی
.
نگاه کردن به رنگ سبز درختان به انسان آرامش می دهد.
.
بیشتر بیماران درکنار طبیعت ودرختان، بهبودی سریعتری دارند.
.
.
۴-کاهش آلودگی صوتی
.
درختان با جذب صداهای آزاردهنده آلودگی صوتی را کم می‌کنند.
.
.
۵- پناهگاه حیات وحش
.
درخت، خانه پرندگان وبعضی از حیوانات بی پناه است.
.
.
۶- چوب درختان در صنایع چوب بری و تامین بخش مهمی از وسایل مورد نیاز زندگی انسان نقش اساسی دارند.
.
.
۷- درختان باعث خنکی هوا می شوند ودر اعتدال آب و هوا نقش مهمی دارند.
.
.
۸- درختان منبع تولید میوه های خوشمزه ولذیذ هستند.
.
.
۹- درختان می توانند مانع فرسایش خاک کشاورزی در هنگام سیل شوند.
.
.
۱۰- درختان با ایجاد نمای زیبا وسایه، که در تابستان خیلی ارزشمند است، باعث نشاط بیشتر انسان می شوند.
.
.
پیامبر اکرم صلی الله وعلیه وآله :
.
هرگاه قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد، چنانچه به قدر کاشتن آن فرصت باشد باید آن را بکارد.
.
چند درخت متفاوت ببینیم.
.
.
عجایبی از دنیای گیاهان
.
گیاهان سنگی
.
این گیاهان ریز هستند و ریگی شکل؛
.
اگر گل نداده باشند، ممکن است فکر کنید خرده سنگ‌اند، ولی وقتی به آنها دست بزنید می‌بینید نرم و توپر هستند.
.
محل زندگی این گیاهان صحرا و منطقه های گرم است.
.
حیوانها علاقه زیادی به خوردن آنها دارند، چرا که آبدار هستند و خوردن آنها به رفع تشنگی کمک می‌کند.
.
البته اگر حیوانی بتواند میان ریگزار این ریزهای خوشمزه را تشخیص بدهد!
.
.
گیاه به من دست نزن یا گیاه قهر و آشتی
.
اگر به این گیاه دست بزنید چیز عجیبی را می‌بینید؛
.
این که ظرف مدت چند ثانیه، برگهای گیاه پژمرده می‌شوند.
.
.
اما ناراحت نباشید! به محض این که گل احساس کرد خطری تهدیدش نمی‌کند، برگهایش باز شده و مثل روز اولش میشود.
.
.
در واقع، این عمل یک جور مبارزه است تا حیوانهای علف‌خوار آن را نخورند.
.
البته وقتی که هوا تاریک میشود، برای صرفه‌جویی در مصرف آب خودش را جمع می‌کند تا سطح تماس کمتری با هوا داشته باشد.
.
مشاهده فیلم گیاه قهر و آشتی.
.
ریز گیاههای شناور
.
این گیاه ها بسیار کوچک هستند به صورتی که تعداد بسیار زیادی از آن ها را می توانیم در نوک یک سوزن جای دهیم.
.
این گیاه به صورت خودرو بر روی آب ها به وجود می آید و آن قدر ریز است که شاید بعد از خوردن آب هم متوجه حضور آن ها در بدنتان نشوید.
.
.
گیاه حشره خوار
.
.
این گیاه یا گل را شاید در انیمیشن های مختلف دیده باشید اما باید بدانید که در واقعیت نیز وجود دارد.
.
این گل حشرات مختلف را به سمت خود جذب می کند و سپس وقتی این حشرات به موهای داخل گل نزدیک می شوند دهان آن بسته شده و اسید خاصی در داخل گل ترشح میشود.
.
.
این اسید کاری می کند تا حشره در طی ۱۲ ساعت هضم شده و گل نیز سیر می شود و منتظر حشره بعدی می ماند.
.
.
گل سنگ
.
یکی از عجیب ترین گیاهانی که بیشتر در مناطق خشک و بی آب می روید گل سنگ است.
.
این گل از هر زاویه ای شباهت بسیار زیادی به سنگ دارد و شاید اگر دقت نداشته باشید آن را واقعا با یک تکه سنگ اشتباه بگیرید.
.
این گل در رنگ های خاکستری، قهوه ای و خاکی وجود دارد و تشخیص آن از یک سنگ واقعی بسیار سخت است.
.
.
گیاه سخنگو
.
گونه‌اي تاك، در جنگل‌هاي كوبا با انتشار پژواك صوتي قوي از برگ‌هاي بشقابي شكل خود براي جذب خفاش‌هاي شهدخوار و انجام فرآيند گرده‌افشاني‌اش استفاده مي‌كند.
.
.
گل مرده
.
یکی از عجیب ترین و شاید منحصر به فرد ترین گیاهان دنیا گل مرده باشد.
.
این گل بسیار بزرگ است و در نگاه اول شاید بسیار زیبا باشد اما بوی بسیار بدی می دهد که باعث شده از آن به نام گل مرده یاد شود.
.
این گل در سراسر دنیا رشد می کند و نیاز به مراقبت های ویژه ندارد.
.
شاید بوی این گل برای انسان بسیار بد باشد اما می تواند حشرات و موجودات مختلفی را به خودش جذب کند.
.
.
نیلوفرهای پهن آور
.
احتمالا تا به حال نیلوفرهای آبی را دیده اید و متوجه شده اید که این گیاهان خیلی بزرگ نیستند و اندازه آن ها شاید از یک دست بزرگتر نشود.
.
اما در مقابل آن “Victoria amazonica ” نیلوفر آبی بسیار بزرگی است که می تواند وزن انسان های ۸۰ کیلویی را نیز تحمل کند و غرق نشود.
.
ریشه این گیاه به تنهایی بیش از ۱۰ متر طول دارد و همچنین قطر آن نیز نزدیک به ۵ متر است.
.
.
کم مصرف ترین گیاه
.
وقتی صحبت از گیاهان سخت وش میشود شاید به فکر کاکتوس بیافتاید که در دل کویر زندگی می کند
.
اما “”Welwitschia گیاهی است که در طول سال می تواند تنها با ۵ سانتی متر آب روزگار خودش را بگذراند.
.
او آب سالانه مورد نیاز خودش را از باران و البته رطوبت های هوا دریافت می کند.
.
نکته جالب در مورد این گیاه این است که عمرش با این میزان مصرف کم نزدیک به ۲۰۰۰ سال است.
.
.
ادامه جلسات:
گستره آفرینش _ جلسه ششم _ آشنایی با آسمان
گستره آفرینش _ جلسه هفتم _ آشنایی با آب
