رسانه های خنثی و مخرب

واژه‌ی رسانه در زبان فارسی واژه‌ی نسبتاً جدیدی محسوب می‌شود.

منظور از رسانه، وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، سینما, روزنامه و خبرگزاری و سایت خبری است که عموماً به عنوان رسانه از آن‌ها یاد می‌شود و به رسانه‌های اینترنتی و تعاملی و تحت موبایل ، شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود.

ماموریت رسانه، رساندن است: رساندن حرف‌ها و پیام‌ها و دیدگاه‌های من و شما به فرد یا افراد دیگر.

منبر، تریبون, عکس و کتاب هم می توانند ابزار رسانه محسوب شوند.

انگیزه‌های مردم برای استفاده از رسانه چیست؟

1. سرگرمی و تفریح
2. کسب اطلاعات
3. ارتباطات اجتماعی
4. هویت شخصی و تعریف خود (مقایسهٔ تجربه و دیدگاه خود با تجربه‌ها و دیدگاه‌های کسانی که در ابزارهای رسانه‌ها ظاهر می‌شوند.)

شبکه‌های اجتماعی امکان حضور و نمایش خود است.

 برای اینکه رسانه‌ای در جامعه اسلامی به عنوان الگوی مطلوب شناخته شود باید از یک سری اصول اساسی تبعیت کند. در این نگاه، اولین ویژگی رسانه مطلوب «دین‌مداری» است، اهمیت دین‌مداری در این است که وقتی دین باشد، بصیرت، امنیت و آرامش هم به وجود خواهد آمد، لذا باید رسانه در محور دین بچرخد.

«اخلاق‌مداری»‌، امیدبخشی و «آگاهی بخشی» از دیگر شاخصه‌های اصیل در طراحی و سیاست‌گذاری رسانه مطلوب در جامعه اسلامی است که برای رسیدن به این مقصود باید برای موضوعات ‌زندگی ایرانی و اسلامی، استحکام درونی خانواده، ایجاد تمدن نوین اسلامی، افزایش جمعیت، حفظ هویت ملی، دشمن‌شناسی، تشویق برای ازدواج، آگاهی در خصوص چالش‌های کشور و تبیین بحران‌های غرب … برنامه‌ریزی‌های جدی اتخاذگردد.

رسانه مطلوب در جامعه اسلامی زمانی جریان پیدا خواهد نمود که چارچوب آن بر مبنای اعتقادات باورها وارزشهای دینی نهاده شده باشد.

تأثیر فراوان رسانه‌ها بر اقتصاد، سیاست و فرهنگ و سایر امور جامعه و به‌طورکلی زندگی مردم بر هیچ‌کس پوشیده نیست.

دنیای مجازی به دلیل ظرفیت دیجیتالی و قدرت انتقال ، جهانی بودن، ارزان بودن، فشرده تر بودن، قابل دسترس تر بودن، راحت تر بودن، استفاده بهینه از انرژی و پنهان ماندن هویت و انتشار سریع اطلاعات، همراه با کارآمدی و جذابیت و تنوع است و از سوی دیگر منشأ چالشهای اجتماعی، سیاسی امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بی شماری خواهد بود.

در کنار انتظاراتی که از رسانه مطلوب میرود، ر سانه ها با برخی از آ سیبها نیز مواجه هستند که یک ر سانه مطلوب در جامعه ا سلامی باید از این آسیبها مبرا با شد.

دروغ پراکني، شایعه پراکنی،اهانت به دیگران و گسترش فحشاء و منکرات از مهمترین آسیبهای یک رسانه مخرب می‌باشد.

امروزه مهمترین خطری که جامعه را تهدید می کند، هجوم به فرهنگ، اخلاق و معیارهای دینی در فضای مجازی و سایبری است. نرم افزارهای اجتماعی و شبکه های مرتبط با آنها از مهمترین محورهای هجوم فرهنگی در جنگ نرم دشمنان است.

نکته بسیار مهمی که نتیجه این جنگ نرم تلقی می شود، آسیب های اجتماعی است. در کنار اعتیاد، تغییر در سبک زندگی و القای الگوهای متضاد با موازین ملی و مذهبی، بسیار مورد توجه دشمن است. نحوه اندیشیدن, پوشش، خوراک، خواب و … مردم از جمله این موارد است.

از این رو ارتقاء مطالعات نظری در کنار فعالیت ها و پژوهش های میدانی در زمینه آسیب های اجتماعی ناشی از شبکه های اجتماعی مجازی می تواند نقش مهمی در برتری در جنگ نرم ایفا کند. مطالعاتی که بی توجهی به آنها و نتایجشان, تنها در مبحث خانواده, سبب افزایش آمار طلاق، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش ازدواج های سفید شده و زنگ خطر را برای مدیران جامعه به صدا درآورده است.

القاء شبهات دینی همراه با دستور به نافرمانی مدنی در رسانه های سایبری و شبکه های اجتماعی خطر مهم دیگری است که اگر امروزبا آن برخورد جدی نشود، فردا برای کنترل و مقابله با آن بسیار دیر خواهد بود. ضرورتی که رهبر معظم انقلاب در هر مناسبتی یادآوری کرده اند.

بنابراین نخبه های اجتماعی در خط اول و همراه با آنان مردم، باید در این زمینه نهایت تلاش خود را انجام دهند. لازم است آموزش های اجتماعی فرهنگی متناسب از مدارس و دانشگاه ها آغاز شود و ایجاد زمینه های زمانی و مکانی و فرصتهای مطلوب برای گفت و گوهای متقابل نخبگان اجتماعی و دینی با جوانان و اقشار مختلف مردم، در دستور کار جدی مدیران کشور قرار گیرد.

برای مصون ماندن از آسیبهای رسانه های مخرب باید در ارتباط برقرار کردن با رسانه ها نکاتی را مدنظر داشت. مهم ترین این نکات عبارت اند از:

داشتن آگاهی کامل در خصوص استفاده از رسانه ها.

یاری رساندن به مردم در مورد درک این که برنامه های رسانه ها چگونه تنظیم می شود، و این که رسانه ها چگونه دانش و درک ما از جهان اطرافمان را شکل می بخشند، از راه های عمده کمک به آنان در پیشبرد زندگی شان در جامعه جهانی و عصر تکنولوژی است.

 برخورد منتقدانه با محتوای رسانه ها:

فرد باید بیآموزد با پیام های رسانه ای برخوردی انتقادی داشته باشد ، زیرا جهانی که رسانه ها به ما نشان می دهند در واقع تصویری گزینشی است که ویژگی ها و شرایط لازم  برای نمایاندن واقعیت کل جهان را ندارد، اما حقیقت به نظر می رسد.

 تمامی رسانه ها پیش از نشان دادن واقعیت، آن را با دقت گزینش، ویرایش، مونتاژ طراحی و بازسازی می کنند. این تصویر که از عناصر مختلفی برای مقبول جلوه دادن آن در نزد مخاطبان استفاده شده است، به قدری واقعی است که تشخیص آن را از واقعیت اصلی دشوار می سازد.

کسب توانایی برای زیرسؤال بردن صحت اطلاعاتی که از رسانه ها دریافت می کنیم، ضمن آن که موجب می شود ما به جای مصرف کننده منفعل به مصرف کننده نقاد و تحلیل گر تبدیل شویم، باعث می شود تا از اغراض و اهداف پنهان، انگیزه ها، نگرش ها، سازو کارهای تأثیرگذاری و نحوه استفاده  رسانه ها از تمهیدات و سیاست های رسانه ای آگاهی یابیم و بدانیم در پس تصاویر و گفتارها، ارزش ها و ایدئولوژی خاصی به مخاطبان منتقل می شود, که در بسیاری مواقع مخاطبان به

آن توجه نمی کنند.

بی تردید رسانه های مختلف، اهداف و برنامه های خود را برحسب منافع و اولویت های خاص خود تدوین و اجرا می کنند. رسانه ها، ارزش ها و دیدگاه های مورد نظر خود را در جامعه هدف, جایگزین ارزشهای آن جامعه می کنند. رسانه ها به دلیل این که ساخته و پرداخته هستند، از کسی یا چیزی که برای فرد یا افراد سازنده آن اهمیت دارد, پیامی به همراه دارند.

رسانه ها قصه گو هستند، حتی برنامه های بازرگانی هم هر کدام داستان کوتاه و ساده ای دارند و داستان ها مستلزم شخصیت، زمان و مکان و طرحی هستند که هر کدام شروع و پایانی دارند.  واکنش های موجود در طرح داستان، صرفاً به گونه ای طراحی می شوند که به وسیله آن ارزش ها در یک برنامه تلویزیونی، فیلم سینمایی یا پیام بازرگانی گنجانده می شوند.

 هرچه راجع به آن چه در اطراف ما می گذرد پرسش های بیش تری مطرح کنیم، پیرامون پذیرش یا رد پیام های رسانه ای و اطلاعات دریافتی، آگاهی بیش تری کسب می کنیم.خواه این اطلاعات یک سریال کمدی تلویزیونی، یک بازی رایانه ای، یک نوار موسیقی، یک پیام بازرگانی مطبوعاتی یا تلویزیونی و یا یک فیلم سینمایی دریافت شده باشد.

بسیاری بر این عقیده اند دشمن از فضای مجازی برای تخریب جوانان و تهاجم فرهنگی استفاده می کند.این موضوعی است که به راحتی می توان ریشه آن را در برخی از سایتهای مخرب، مشاهده کرد.امروزه فضای مجازی ابزاری برای تحقق این هدف به شمار می رود و دشمن سعی دارد از حداکثر ظرفیت خود استفاده کند تا بتواند برنامه ریزیهایش را در کشور ما بر روی جوانان پیاده کند.
همه مسؤولان و دست اندرکاران فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور وظیفه دارند در برابر حملات جنگ نرم دشمن تدابیر لازم را به کار بگیرند. دشمن ابزارها و امکانات زیادی را در اختیار دارد و با استفاده از آنها می تواند هم کیفیت و هم تنوع بسیاری ایجاد کند، بنابراین خانواده ها و مسؤولان باید توجه بیشتری داشته باشند؛ آموزه های دینی، مبانی دینی، گذشته فرهنگی و تاریخی ما غنی از واقعیتهایی است که می توانیم  نسل جوان را با بهره گیری از این پیشینه فرهنگی و دین غنی، واکسینه کنیم.

اولویت فعالان فرهنگی؛ حضور در فضای مجازی
بسیاری از کارشناسان فرهنگی و اجتماعی بر این باورند که همه آحاد جامعه باید جنگ سایبری را جدی بگیرند و مراقبتهای لازم را به عمل آورند؛ زیرا دشمن فضای مجازی را به میدان جنگ تبدیل کرده است. از این رو، در حال حاضر لازم است اولویت فعالان فرهنگی، حضور در فضای مجازی باشد.

ایجاد سایتهایی با محتوای غنی, برای معرفی فرهنگ ایرانی و اسلامی از مهمترین وظایف فعالان فرهنگی است و نهادهای دولتی و خصوصی که در حوزه فرهنگی فعالیت دارند، باید با ایجاد سایتهای مفید، نیاز کاربران به اطلاعات مناسب را تأمین کنند.

در تدوین این متن از این منابع کمک گرفته شده :

Ertebatat.journals.isu.ac.ir

www.dana.ir