.
.
آسمان بخشیآ از جو یا فضای بالای خارج از زمین است که از سطح زمین دیده می‌شود.
.
.
جو، همان توده هوای متراکمی است که دورادور زمین را پوشانده است
.
و از لایه های مختلف ساخته شده است.
.
ضخامت آن چند صد کیلومتر است و مقاومت آن از یک سد پولادی چند متری نیز بیشتر است.
.
.
در صورت نبود جو اطراف کره زمین
.
این کره خاکی به محیطی تبدیل می‌شد که در روز ها بسیار گرم و در شب ها بسیار سرد بود.
.
.
یکی دیگر از فواید جو زمین، دیده شدن آسمان به رنگ آسمان است.
.
دلیل این موضوع شکست نور است که باعث دیده شدن آسمان به رنگ آبی می شود.
.
هرچه مطالعات و تحقيقات درمورد آسمان عميق‌تر و گسترده تر شود شگفتی وشکوه آن بیشتر خودنمایی می‌کند.
.
.
آسمان یکی از آیات شگفت انگیز الهی، است.
به راستی این فضای بی‌کران و هرچه در اوست،نشانه ای است که با نظام و شکوه خود، خدا را در برابر دیده عقل و دل قرار می‌دهد.
در این صورت، اگر آدمی از بینشی درست بهره مند باشد، به یقین خواهد گفت :
” خدایی جز خدای یکتا نمی بینم و کسی جز او را نمی پرستم .”
خداوند در قرآن کریم، از آسمان به زیبایی یاد می کند و آفرینش آن را پیچیده تر از خلقت انسان دانسته
می فرماید:
« خلقت آسمان و زمین بزرگتر از خلقت انسان است ».
.
آيا تا به حال در مورد رنگ آسمان فكر كرده ايد ؟
.
شايد اين موضوع در ظاهر بي‌اهميت جلوه كند اما بايد بدانيم كه هيچ چيز در اين عالم بي‌حكمت نيست چراكه همه چيز مخلوق خدايي است كه علم و حكمتش بي انتهاست.
امام صادق (ع) به يكي از يارانش به نام مفضل در مورد رنگ آسمان مي فرمايد:
اي مفضل ، درباره رنگ آسمان و آنچه از حسن و تدبير در آن است ، فكر كن ، زيرا اين رنگ مناسب ترين رنگهاست كه با چشم آدمي سازگاري دارد و آن را تقويت نيز مي كند.
.
.
حال ببينيم كه در آسمان، چه شگفتيهايي چشم نوازي مي كند؟
.
.
خورشيد يكي از عظيم ترين نشانه هاي خداوند است كه در معرض ديد همگان قرار دارد. ميزان دماي سطح خورشيد، حدود ۶۰۰۰ درجه است و دماي مركز آن ، به ميليونها درجه مي رسد خورشيد محور و مركز منظومه شمسي است و يك ميليون و سيصد هزار مرتبه از زمين بزرگتر است فاصله خورشيد تا زمين حدود ۱۵۰ ميليون كيلومتر است.
.
.
خورشيد بیشترين فايده را در زندگي انسان و تمام موجودات زنده زمين دارد زيرا منبع نور و حرارت است و اين دو از عوامل اصلي زندگي انسان و ساير موجودات زنده به شمار مي روند.
.
اگر روزي اين چراغ حيات بخش خاموش شود . سردي، تاريكي و مرگ همه جا را فرا خواهد گرفت.
تمام رنگها، زيبائيها و جلوه هايي كه در طبيعت مي بينيم ، به نوعي با تابش آفتاب ارتباط دارد. حتي باران اين عامل حيات بخش كه از ابرها فرو مي ريزد ، نتيجه بخارهايي است كه براثر تابش خورشيد بر صفحه اقيانوسها به وجود مي‌آيد. بدين ترتيب خورشيد با ميليونها كيلومتر فاصله تا زمين ، به اراده خداوند مهربان ،براي زمين و ساكنان آن ، منبع نعمات و بهره هاي فراوان است.
.
ابر توده‌ای متراکم از بخار است که در طبقات پایینی و میانی اتمسفر تشکیل می‌شود. عناصر تشکیل دهنده این توده بخار، همان عناصر تشکیل دهنده مایعات سطح سیاره می‌باشند.
.
.
در روز ما معمولاً مي توانيم فقط خورشيد را در آسمان ببينيم. خورشيد از نور و گرماي خودش زمين را بهره مند مي سازد و بنابراين براي ما كه در روي زمين زندگي مي كنيم از اهميت بسزايي برخوردار است.
.
.
ماه یکی از زیباترین نشانه های قدرت خداست. این پدیده درخشان، با سرعتی در حدود یک کیلومتر در ثانیه، به گرد زمین می چرخد و این کاری است که ماه در طول عمر خود، یعنی از میلیاردها سال پیش تاکنون، به طور منظم و دقیق و بدون کمترین انحراف و توقف انجام می دهد.
.
.
ماه به واسطه‌ی انعکاس نور خورشید دیده می‌شود.
.
فاصله‌ی بسیار نزدیک ماه به سیاره زمین موجب می شود ما آن را تا این اندازه نورانی می‌بینیم.
.
.
شب اشياء زيادي براي ديدن در آسمان وجود دارد.روشن ترين شيء ماه است كه به صورت يك قرص نوراني و تقريباً به اندازة خورشيد در آسمان ديده مي شود. ماه نيز همانند خورشيد، از مشرق زمين طلوع مي كند( البته در صورتي كه شما در نيمكرة شمالي زمين زندگي كنيد)، سپس در آسمان بالاتر مي آيد تا وقتي كه نسبت به جنوب به بالاترين ارتفاعش برسد. پس از آن شروع به پايين رفتن مي كند تا موقعي كه در غرب غروب كند. به علاوه در طول يك ماه، شكل ماه از يك هلال باريك تا يك ماه كامل و سپس دوباره از يك ماه كامل تا يك هلال باريك تغيير مي كند.
.
.
ماه با زمين حدود سيصد و هشتاد و چهار هزار كيلومتر فاصله دارد. البته در ماه جو، وجود ندارد ، به همين دليل كره ماه در روز بسيار گرم و در شب بسيار سرد است ازطرف ديگر از آنجاكه در ماه آب نيست ، نشانه هاي حيات نيز در آن وجود ندارد اما ماه كه نور درخشنده خود را از خورشيد مي گيرد ، روشنايي بخش زمين در شبهاي تار است به عبارتي اين كره نوراني در شب ، براي زمين و ساكنان آن بسيار سودمند است. گويي آفريننده هستي ، ماه را براي آسايش انسانها در زمين قرار داده است.
.
.
ماه چگونه مي‌درخشد؟
.
اگرچه به نظر مي‌رسد ماه در شب كاملاً نوراني است، اما ماه نوري از خودش ندارد. بلكه به سادگي نور خورشيد را همانند يك آينة بزرگ به طرف زمين منعكس مي كند.
.
.
حركت ماه كاملاً دقيق و حساب شده است ، به طوريكه منجمان از صدها سال قبل مي‌توانند با محاسبات دقيق علمي ، حالات مختلف ماه را در حركت خود پيش بيني كنند.
اين يك تقويم طبيعي است و براساس نظام دقيق آن ، انسان مي تواند به زندگي خود ، نظم و ترتيب ببخشد.
.
.
در سوره شمس به اين دو پديده عظيم خلقت ، سوگند ياد شده است در اين سوره مي خوانيم :
.
“سوگند به خورشيد و تابش آن و قسم به ماه كه از پس خورشيد روان است “
خداوند دراين آيات با سوگند به خورشيد و ماه ، عظمت اين دو پديده را مورد تأكيد قرار مي دهد تا انسان با تدبر در اين پديده هاي محسوس به اهميت و نقش آنها پي ببر د.
.
.
حضرت علي (ع) در كتاب نهج البلاغه در مورد آفرينش خورشيد و ماه مي فرمايد:
خداوند آسمان را با ستارگان زينت داد و در آنها چراغ نورافشان خورشيد و ماه درخشان را به جريان انداخت و خورشيد را كه روشنايي دهنده است ، علامت روز قرار داد و ماه را نشانه شب . پس آنها را در راههايي كه مسيرشان است ، روانه ساخت و حركتشان را در راههايي كه بايد سير كنند ، تعيين نمود.
.
حركت خورشيد ، اين كره بسيار عظيم در فضاي بيكران هستي تنها به اراده خداوندي است كه قدرتش فوق همه قدرتها و دانشش بي انتهاست.
در سوره يس آيات ۳۸ و ۳۹ مي خوانيم :
.
و خورشيد نيز براي آنها آيتي است كه پيوسته به سوي قرارگاهش در حركت است اين تقدير خداوند دانا و قادر است و براي ماه منزلگاههايي قرار داديم ( و هنگامي كه اين منازل را طي كرد ) سرانجام به صورت شاخه كهنه ( قوسي شكل و زرد رنك ) خرما درمي آيد.
.
.
در قرآن مجید، هجده بار، ماه به عنوان یکی از نشانه های روشن وجود خدا مطرح و به تفکر و تأمل عمیق در این آیه بزرگ تأکید فراوان شده است.
.
امام جعفر صادق (ع) خطاب به مُفَضَّل می فرماید:
.
“درباره نور ماه در تاریکی شب و نیاز بشر به آن، دقت کن. با اینکه تاریکی شب برای آرامش حیوانات و خنک شدن و برای بقای گیاهان ضروری است، تاریکی مطلق نیز به مصلحت نیست…
در شکل های گوناگون ماه، کم و زیاد شدن نور و کسوف، نشانه هایی هست که به طور قطع و بدیهی، بر مصلحت و توانایی آفریدگار دلالت می کند .”
.
به تعبیر درست سعدی شیرازی:
.
پاک و بی عیب خدایی که به تقدیر عزیز
ماه و خورشید مسخر کند و لیل و نهار
.
.
بعضي اوقات كه ماه يك هلال باريك روشن است، ما مي توانيم طرف تاريك ماه را به طور ضعيف و به وسيلة نوري كه از زمين به آن منعكس مي شود ببينيم. اين حالت به عنوان مهتاب زمين شناخته شده است.
.
.
* چقدر بزرگ و بلند مرتبه است خدايي كه اين طرح عظيم را با نظامي بسيار دقيق قرار داده است.
.
.
شکوه شاعرانه ستارگان نیز یکی از شگفتی های خلقت است .
بی شک، زیبایی ستارگان در دل آرام شب، از دل انگیزترین صحنه های طبیعت است.
بنا بر نص قرآن مجید، یکی از حکمت های آفرینش ستارگان، یافتن راه و مسیر در سفرهای شبانه است.
.
یکی از کیهان شناسان درباره حرکت شگفت انگیز ستارگان می گوید: «اگر حرکت ستارگان منظم و مدارشان معین نبود، چگونه مردم می توانستند در وسط دریاها و صحراها و بیابان ها جهت یابی کنند و راه خود را بیابند؟»
.
.
سِتاره
نزدیکترین ستاره به زمین خورشید است.
سایر ستارگان که در شب از روی زمین قابل دیدن هستند، به دلیل فاصله بسیار دورشان به شکل نقاطی ثابت (گاهی چشمک زن) و روشن دیده می‌شوند.
در طول تاریخ، ستاره‌های برجسته‌تر، تحت گروه‌هایی به نام صورت‌ها و صورت‌واره‌های فلکی، گروه‌بندی شده و روشن‌ترین ستارگان نیز نام‌گذاری شده‌اند.
.
.
ستارگان گوی‌های بزرگی از گاز بسیار گرم هستند که به واسطه‌ی نورشان می‌درخشند. در سطح، دمای آنها هزاران درجه است و در داخل دمایشان بسیار بیشتر است.
.
اگرچه ستارگان در آسمان به صورت نقاط روشن و پراكنده‌اي به نظر مي رسند، اما آنها مجموعه‌هايي را به نام صور فلكي تشكيل مي‌دهند. اگر در طول سال به دقت به آسمان بنگريد، خواهيد ديد كه صور فلكي در مواقع مختلف قابل رؤيت هستند.
.
.
صورت فلكي چيست؟
.
به گروهی از ستاره‌ها که در تجسم انسان شکل و پیکربندی مشخصی را تشکیل داده باشند صورت فلکی یا پیکر آسمانی می‌گویند. ستارگان موجود در هر صورت فلكي چندان ارتباطي با هم ندارند، فقط طوري قرار گرفته اند كه وقتي از زمين به آنها نگاه مي كنيد در يك مجموعه قرار دارند.
.
.
از زمانهای کهن ، مردم در آسمان شب در میان گروههای ستارگان ، اشکالی خیالی دیده‌اند. با استفاده از خطوط ، آنها ستارگان این گروهها را به یکدیگر متصل کرده و اشکالی به نام صورت فلکی را تشکیل داده‌اند.
برخی از صور فلکی از سایرین معروفترند، و طرحهایی دارند که فوراً تشخیص داده می‌شوند. این طرحها همچون نشانه به ستاره شناسان در یافتن آنها در آسمان شبانه کمک می‌کنند. بهترین نمونه ، جبار(شکارچی) ، از درخشانترین صور فلکی آسمان است. صورت فلکی معروف دیگر دب اکبر (خرس بزرگ) است . دب اکبر شامل هفت ستاره درخشان است که برای مدتهای طولانی علاوه بر ستاره شناسی ، در دریانوردی نیز راهنمای مفیدی بوده‌اند.
.
.
به جز ستارگان، اجرام دیگری نیز در آسمان شب وجود دارد که ما می‌توانیم با چشمان غیرمسلح آنها را ببنیم.
.
کهکشانها
.
کهکشانها نیز در آسمان شب دیده می‌شوند. کهکشانها به علت فاصله‌ی بسیار زیادشان از ما فقط به صورت نقطه‌ای نورانی مشاهده می‌شوند. البته درتلسکوپ‌های بزرگ می‌توان با بزرگنمایی بیشتری آنهارا رصد کرد.
.
.
کهکشانها سامانه‌هایی بزرگ و با اندازه و مرزی مشخّص هستند که از ستاره‌ها، بقایای ستاره‌ای، ماده تاریک، گازها و گرد و غبارهای میان ستاره‌ای تشکیل یافته‌اند و با نیروهای گرانشی به گردِ هم آمده‌اند.
.
.
کهکشانِ راهِ شیری، کهکشانی است که منظومه شمسی در آن قرار دارد. در آسمانی صاف و تاریک و به دور از آلودگی نوری، این کهکشان به صورت نوار شیری‌رنگی در پهنه آسمان دیده می‌شود. این نوار در واقع از میلیونها ستاره تشکیل شده‌است که چشم غیرمسلح قادر به تفکیک آنها نیست. راه شیری کهکشانی از نوع مارپیچی میله‌ای است.کره زمین به عنوان عضوی از منظومه شمسی، در یکی از بازوهای مارپیچی آن قرار دارد.
.
منظومه شمسی ما عبارت از خورشيد است و هر آن چه كه به دور خورشيد می گردد.
يعنی خورشید، سیارات و ماه هایشان، سیارک ها، ستاره های دنباله دار و شهاب سنگ ها منظومه شمسی ما را تشكيل می دهند. گرد و غبار و تكه يخ هايی كه دور خورشيد می گردند هم جزو منظومه شمسی هستند.
خورشيد یک ستاره است. خورشيد بزرگ ترين چیزی است كه در منظومه شمسی ما پيدا شده. همه نور و گرمای سياره ها از خورشيد است.
علاوه بر خورشيد، زمین و ماه زمين، بسياری از اشيای موجود در منظومه شمسی بدون تلسكوپ قابل مشاهده هستند. سياره های تیر یا عطارد، زهره يا ناهید، مریخ، مشتری، کیوان یا زحل، سيارك های درخشان، شهاب سنگ ها و بعضی از ستاره های دنباله دار را می توان بدون تلسكوپ مشاهده کرد.
ولی اشيای خيلی بيشتری در منظومه شمسی ما هستند كه آنها را بايد با تلسكوپ مشاهده کرد.
مشاهده فیلم گردش در منظومه شمسی
.
.
.
.
متاسفانه آلودگی هوای سطح کره زمین سبب شده تا بیش از یک سوم جمعیت کره زمین که در شهر‌های صنعتی زندگی می‌کنند قادر به تماشای راه شیری در شب نباشند. بهترین مکان برای رصد سیاره ها و ستارگان بیابان ها و مناطق مرتفع هستند.
.
.
تا سال ۱۹۲۰ میلادی دانشمندان گمان می‌کردند که راه شیری تنها کهکشان جهان و حاوی همه سیاره‌ها و ستارگان است، اما مطالعات بعدی نشان داد که کهکشان‌های بسیار زیادی در فضا وجود دارند و همه روزه دانشمندان با استفاده از ابزار‌های تخصصی کهکشان‌های بیشتری را کشف می‌کنند که در فاصله‌های بسیار دوری از زمین قرار دارند.
.
راه شیری تنها یکی از شگفتی‌های آسمان است و در فضا هزاران کهکشان، ستاره، صورت فلکی، سیارک، سیاه چاله، کمربند‌های ستاره‌ای و مواردی از این دست وجود دارند و دانشمندان اعتقاد دارند که حتی امکان وجود حیات فرازمینی نیز وجود دارد و به دنبال یافت نشانه‌هایی از حیات حتی در سطح میکروبی هستند.
.
.
براي بيان عظمت اين كهكشانها بايد گفت خورشيد به همراه ۹ سياره اي كه به دور آن در گردشند ، منظومه شمسي را تشكيل مي دهند و اين منظومه ، تنها بخش كوچكي از كهكشان راه شيري است.
كهكشان راه شيري با حدود يكصد و پنجاه ميليارد ستاره ، يكي از ميليونها كهكشاني است كه در آسمان وجود دارند.
.
.
به راستي در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و رفت شب و روز ، نشانه هاي روشني براي خردمندان است.
سوره آل عمران آيه ۱۹۰٫
.
.
با توجه به تعداد و جرم حیرت انگیز کره های آسمانی و سرعت سرسام آور آنها، بی اختیار این پرسش ها در ذهن پدید می‌آید که: چگونه این کره‌ها با هم برخورد نمی کنند و از مسیر معین خود منحرف نمی شوند؟
آیا این نظام شگفت انگیز را می توان بدون درنظر گرفتن مدبّری بی نهایت دانا وتوانا توجیه کرد؟
.
پاسخ برخی از این پرسش ها را از آیه ۴۱ سوره مبارکه فاطر می توان دریافت که خداوند می فرماید :
« این خداوند تواناست که آسمان ها و زمین را از زوال و سقوط نگهبان است و اگر (نگهبانی خود را از آنها بازگیرد) سقوط کنند ، هیچ کس را توانایی حفظ آنها نیست .»
.
.
سحابی ها
.
در جهان علاوه بر ستاره‌ها مقادیر زیادی گرد و غبار و گاز وجود دارد.
به ابر عظیمی از غبار، گاز و پلاسما در فضاهای میان‌ستاره‌ای، سَحابی گفته می‌شود.
سحابیها محل تولد ستاره‌ها هستند.
سحابیها به علت نور ستارگان مجاور خود قابل رویت هستند.
.
سحابی سر اسبی
.
.
سحابی ستاره ساز
.
.
سحابی جبار
.
.
سیارات
.
اجرام تقریبا کروی ، جامد و بزرگی هستند که به دور خورشید می‌گردند.
بزرگترین آنها مشتری نام دارد، که جرمی معادل یک هزارم جرم خورشید را دارد.
سیارات اجرام آسمانی نسبتا سرد بوده و انعکاس نور خورشید باعث مرئی شدن آنها می‌گردد.
.
سیاره های منظومه‌ی شمسی را می‌توان در مواقع خاصی از سال در آسمان با چشمان غیرمسلح رصد کرد.
پرنورترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی که به واسطه‌ی مدارش از دیگر سیارات پرنورتر است و بیشتر در آسمان دیده می‌شود سیاره زهره می‌باشد.
سیارات دیگر مانند مریخ و زحل و… را نیز می‌توانیم در آسمان ببنیم. ولی برای پیدا کردن آنها در آسمان نیاز به استفاده از نقشه‌های آسمان شب داریم. زیرا در بین این همه نقطه‌ی نورانی تشخیص آنها بدون تلسکوپ کار سختی است. سیارات به واسطه‌ی انعکاس نور خورشید دیده می‌شوند. و بر عکس ستارگان جای ثابتی در آسمان ندارند. هر سیاره سرعت خاص خود را دارد.
.
.
ده نکته جالب در مورد سیاره های منظومه شمسی
۱ – سطح آتشین زهره
* با وجود این که زهره دومین سیاره‌ی نزدیک به خورشید است اما جو متراکم و سمی آن اثر گلخانه‌ای شدیدی را پدید آورده که گرما را به تله می‌اندازد و اجازه‌ی خروج به آن نمی‌دهد، به همین دلیل دمای سطح زهره به ۴۶۵ درجه‌ی سانتیگراد می‌رسد، یعنی سیاره‌ای داغ‌تر از سُرب مذاب.
.
.
۲ – نوسانات وحشتناک دما در سطح عطارد
به عنوان نزدیکترین سیاره به خورشید، دمای سطح عطارد تا ۴۵۰ درجه سانتیگراد در روز بالا می‌رود اما از آنجا که جو کافی برای نگه داشتن این گرما وجود ندارد شب‌های عطارد تا ۱۷۰ درجه زیر صفر سرد می‌شوند.
.
.
۳ – کوه‌ها و دره‌های مریخ
سیاره‌ی قرمزیعنی مریخ خانه‌ی بلندترین کوه و کوتاه‌ترین دره‌ی منظومه‌ی شمسی است.
رشته کوه‌های المپیوس مریخ ارتفاعی بیشتر از ۲۷ کیلومتر دارد که سه برابر بلندتر از کوه اورست است.
در حالی که دره‌ای در مریخ عمقی برابر ۸ تا ۱۰ کیلومتر با گستردگی ۶۰۰ کیلومتر و طولی حدود ۴۰۰۰ کیلومتر دارد.یعنی تقریبا به بزرگی عرض استرالیا.
.
.
۴ – انحراف عجیب محور اورانوس
اورانوس برخلاف دیگر سیارات منظومه‌ی شمسی روی محوری تقریبا افقی به دور خورشید می‌چرخد.
بسیاری از ستاره شناسان بر این باورند که این جهت گیری غیر معمول ممکن است به علت برخورد با یک سیاره به اندازه زمین در روزهای نخست شکل گرفتن سیاره به وجود آمده باشد.
.
.
۵ – بادهای نپتون
در نپتون بادهایی با سرعت ۱۱۰۰ کیلومتر در ساعت می‌وزد. منبع به وجود آورنده‌ی انرژی لازم برای شکل گیری سریع‌ترین بادهای منظومه‌ی شمسی در این سیاره‌ی دوردست ناشناخته باقی مانده است
.
.
۶ – حلقه‌های زحل
شهرت زحل به خاطر حلقه‌های زیبا و جذاب آن است.
.
.
۷ – طوفان شن در مریخ
طوفان‌های شن مریخ بزرگترین طوفان در منظومه‌ی شمسی هستند که قادرند تمام سطح سیاره‌ی سرخ را به مدت یک ماه تیره کنند.
با بلند شدن طوفان شن در یک منطقه ذرات گرد و غبار معلق در جو سیاره انرژی بیشتری را از نور خورشید جذب می‌کنند و باعث گرم شدن هوای آن منطقه می‌شود، سپس هوای گرم بالا رفته و جای خود را با هوای سرد عوض می‌کند که همین باعث تولید باد می‌شود. با تولید باد گرد و غبار بیشتری به هوا بلند می‌شود که باعث گسترش طوفان و چرخه‌ی بزرگ شکل‌گیری آن می‌شود.
.
.
۸ – شش ضلعی عجیب در زحل
زحل سیاره‌ای با حلقه‌های مشهور است. مشتری، اورانوس و نپتون نیز حلقه دارند، اما آنها چیزی مثل شش ضلعی بزرگی که قطب شمال زحل را در برگرفته ندارند.
.
.
۹ – لکه‌ی بزرگ سرخ مشتری
بی‌شک فوق‌العاده‌ترین ویژگی سطح مشتری لکه‌ی بزرگ قرمز رنگ آن است. در حقیقت این لکه طوفان عظیمی است که بیشتر از ۳۰۰ سال است دیده می‌شود. بزرگترین قطر آن سه برابر گسترده‌تر از زمین است و هر لحظه لکه‌ی قرمز کاملا محو و دوباره پدیدار می‌شود.
.
.
۱۰ – هوای زمین
هوا یکی از موهبت‌هایی است که شکل گرفتن زندگی‌مان را مدیون آن هستیم. در هیچ سیاره‌ی دیگری در منظومه‌ی شمسی جوی پر از اکسیژن وجود ندارد که همین عامل باعث به وجود آمدن حیات در منظومه‌ی شمسی شده است.
.
از زمین تا … را با هم ببینیم!
.
.
فرق ستاره و سياره چيست؟
.
تفاوت اساسي بين ستاره و سياره در اين است كه ستاره يك جسم داغ و نوراني است كه نور خود را خود توليد مي كند. حال آنكه يك سياره جسمي همانند زمين يا ماه است كه تنها با منعكس كردن نور خورشيد درخشندگي و نور دارد.
اكثر ستارگان بزرگ هستند و از گاز داغ به وجود آمده اند درست شبيه خورشيد.
در واقع، خورشيد خودش يك ستارة بسيار معمولي است كه نه فوق العاده بزرگ است و نه فوق العاده گرم. ستارگان به صورت نقاط كم نوري در آسمان ديده مي‌شوند چراكه فاصلة آنها از ما بسيار زياد است. حتي نزديك ترين ستاره به ما داراي فاصله اي بيش از چهل ميليون ميليون كيلومتر است. درحالي كه خورشيد تنها ۱۵۰ ميليون كيلومتر با زمين فاصله دارد.
.
سياراتي را كه ما در آسمان مي بينيم اجسام متحركي هستند كه به دور خورشيد مي چرخند.
۹سيارة شناخته شده به ترتيب فاصله اي كه از خورشيد دارند عبارتند از: عطارد، ناهيد، زمين، مريخ، مشتري، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون.
سه سياره اي كه دورترين فاصله را دارند به قدري كم نور هستند كه بدون تلسكوپ ديده نمی شوند اما بقيه ممكن است ديده شوند. اندازة سياره ها از عطارد كه تنها در حدود يك سوم زمين است تا مشتري كه پانزده برابر زمين است متفاوت است. جرم مشتري يك هزارم جرم خورشيد است.
اين تفاوت ديگري بين ستاره و سياره مي باشد. جرم ستاره ها خيلي بيشتر از جرم سياره ها هستند.
.
سیارک ویا شهاب‌واره
سیارات بسیار کوچکی هستند که از صخره و فلز ساخته شده‌اند. سیارک‌ها معمولاً اجسام نامنظمی هستند و بر گرد خورشید حرکت می‌کنند.
میلیونها سیارک در منظومه خورشیدی ما وجود دارند.
.
.
شهاب سنگ ها
زمانی که یک شهاب‌واره به سطح سیاره برخورد کند شهاب‌سنگ نامیده می‌شود.
زمین همیشه در معرض بمباران شهاب سنگ‌ها است. این مواد اندازه‌های مختلفی دارند. اکثر آنها ذراتی به قطر چند صدم میلیمتر تا چند میلیمتر هستند. بعضی‌ها هم ممکن است سنگ‌هایی به وزن چند صد کیلوگرم باشند. آنها خرده ریزهایی هستند که از تشکیل منظومه‌ی شمسی باقی مانده‌اند.
این خرده ریزهای کوچک را شهاب‌واره می‌نامند. وقتی شهاب‌واره وارد جو زمین می‌شود اصطکاکش با مولکول‌های هوا چنان شدید است که ملتهب می‌شود و می‌سوزد و ملکول‌های اطراف خود را نیز گرم و درخشان می‌کند. در این موقع می‌بینیم که ستاره‌ای کوچک در آسمان به راه افتاده است و حرکت می‌کند. این تیرهای نورانی رونده، یا شهاب‌ها، از منظره‌های زیبای آسمان شب هستند. در جایی که آسمان صاف و تاریک است و افق وسیعی دارد، می‌توان پنج شش شهاب را در هر ساعت دید.
.
.
شهاب واره‌های بزرگ، به صورت شهاب‌های پرنور دیده می شوند. برخی از آنها چنان پرنورند که آسمان را روشن می‌کنند و خطی نورانی از خود به جای می‌گذارند. این خط نورانی ممکن است چند دقیقه در آسمان دوام بیاورد.
.
.
قمرها
قمر یا ماه در ستاره‌شناسی به جسمی آسمانی گفته می‌شود که گرد جسم آسمانی بزرگ‌تری (سیاره) بگردد.
شش سیاره از نه سیاره ی بزرگ منظومه شمسی هر کدام یک یا چند قمر دارند که به دور آنها می‌چرخند.
تا به حال ۴۵ قمر در منظومه شمسی کشف گردیده است.
.
.
ستارگان دنباله دار
ستاره دنباله‌دار یک گلوله ی برفی کیهانی است که از گازهای منجمد، سنگ و گرد و غبار ساخته‌شده و تقریباً به اندازه یک شهر کوچک است.هر ستاره دنباله داراز یک مسیر نورانی و دنباله طویل تشکیل شده است.
.
.
پس از این به بعد اگر کسی به شما گفت که «وای! چقدر ستاره توی آسمون هست!» براش توضیح بدید که این همه نقطه‌ی نورانی که در آسمان دیده می‌شود، فقط ستاره نیست. و اجرام پر نور دیگری نیز هستند که ما می‌توانیم آنها را از روی زمین ببینیم.
.
.
چرا خورشيد طلوع و غروب مي كند؟
.
به نظر می‌رسد خورشيد از طرف شرق طلوع و در طول روز آسمان را طي مي كند و در مغرب غروب مي‌كند. اما واقعيت آن است كه خورشيد در آسمان حركت نمي كند، بلكه تنها به نظر مي‌رسد كه حركت مي‌نمايد. در واقع اين زمين است كه
مي‌گردد. زمين كره‌اي است كه روزانه از غرب به شرق مي‌گردد و ما را هم با خود مي‌برد ، به طوري كه از ديد ما چنين به نظر مي‌آيد كه خورشيد از طرف شرق به طرف غرب درحال حركت است. از آنجايي كه زمين يك جسم جامد است، آن قسمت از آسمان كه در زير پاي ما قرار دارد توسط جثة عظيم زمين پنهان شده است. درواقع، درهر لحظة زماني ما مي توانيم فقط نيمي از تمام آسمان را ببينيم.
.
چرا ستارگان روزها دیده نمی شوند؟
.
حتماً متوجه شده اید که ستارگان به محض غروب خورشید در آسمان ظاهر می شوند. هرچه بر تاریکی هوا افزوده می شود، تعداد و میزان درخشندگی آنها نیز بیشتر می شود. با نزدیک شدن زمان طلوع خورشید، به تدریج از تعداد ستارگان کاسته می شود. در این هنگام فقط ستارگان بسیار درخشان را می توان دید. سرانجام با طلوع خورشید، تمام ستارگان ناپدید می شوند.
در واقع تنها دلیل این امر، وجود پرتوهای خورشید است. روشنایی ستارگان در مقایسه با نور خورشید بسیار ضعیف است. در نتیجه نور آنها در طول روز تاثیری روی چشمان ما نمی گذارد.
برای مثال روشنایی یک لامپ را در طول روز و به هنگام شب مقایسه کنید. خواهید دید که نور لامپ را در طول روز نمی بینید؛ در حالی که در تاریکی شب حتی از فاصله دور هم می توانید آن را تشخیص دهید. این موضوع نشان می دهد که چشمان ما حتی روشنایی های بسیار ضعیف را نیز می توانند در تاریکی ببینند.
.
در یک شب صاف وبدون ابر چند ستاره را می توان در آسمان دید؟
.
اگر در یک شب صاف و بدون ابر به آسمان نگاه کنیم، تعداد بیشماری ستاره ی ریز و درشت را می بینیم که برخی بیشتر و برخی نیز کمتر می درخشند.
آیا تا به حال سعی کرده اید ستاره های آسمان را بشمارید؟
در واقع از میان ستارگان بی‌شمار موجود در آسمان، حدود شش هزار عدد از آنها را می توان با چشم غیرمسلّح و بدون استفاده از تلسکوپ دید.
البته این بدان معنی نیست که یک شخص می تواند از یک نقطه ی کره ی زمین به آسمان نگاه کند و شش هزار ستاره را بشمارد. از هر نقطه در کره ی زمین فقط نیمی از این ستارگان را می توان دید. نیم دیگر این ستارگان از نیمه ی دیگر کره ی زمین قابل رؤیت اند. بسیاری از ستارگان نزدیک افق را نیز به دلیل وجود غبار نمی توان دید. بنابراین اگر کسی بخواهد ستارگان را بشمارد، احتمالاً تعداد آنها بیشتر از هزار عدد نمی شود.
امروزه ستاره شناسان بیش از ۴۵۷.۰۰۰ ستاره را شناسایی کرده اند.
.
ادامه جلسات:
گستره آفرینش _ جلسه هفتم _ آشنایی با آّب
گستره آفرینش _ جلسه هشتم _ آشنایی با پستانداران
.